Saborna crkva Svete Trojice u Pakracu je najveći pravoslavni hram u ovom slavonskom gradu, pored vladičanskog dvora u kojem je sjedište Slavonske eparhije Srpske pravoslavne crkve. Istorija ove duhovne svetinje je duga, burna i bogata. Ove krajeve srpsko stanovništvo naseljava već u 15. vijeku, ali je doseljavanje posebno značajno u 16. vijeku, poslije pada Slavonije pod Osmanlije.
Pakračko-slavonska eparhija, u čijem sastavu je Saborna crkva Svete Trojice, baštini neprekinuti niz pravoslavnih episkopa od 1704. do danas, kada njome upravlja vladika Jovan (Ćulibrk). Svoju matičnu crkvenu organizaciju naživjela je kao zaokružen entitet, da bi, u ponešto izmijenjenim geografskim i jurisdikcionim okvirima, od 20. vijeka postala dio obnovljene srpske patrijaršije. Za Sabornu crkvu u Pakracu, kao period gradnje uzima se razdoblje od 1745. do 1768. godine. Episkop Arsenije Radivojević, koji je u Pakrac stigao 1759. godine, našao je nedovršenu crkvu Svete Trojice.
Iste je godine pisao je mitropolitu i sinodu pitajući… da li je pokojni episkop Vićentije Jovanović, njegov prethodnik, nešto u novcu zavještao arhiepiskopiji što bi se moglo iskoristiti za dovršavanje hrama Svete Trojice u Pakracu. Crkva je prvobitno bila izgrađena u baroknom stilu, po uzoru na pakračku katedralu koju su gradili njemački majstori — koji su u Pakracu sredinom 18. vijeka, kao i u ostalim dijelovima Mitropolije, za složenije građevinske poduhvate bili angažovani, pogotovo građenje reprezentativnih zasvođenih crkava. Izvori s početka 19. vijeka svjedoče da je saborna crkva imala i zidne slike u unutrašnjosti, ali ne preciziraju u kojoj mjeri ni koji su prostori bili oslikani. Postoji mogućnost da je i za ovaj posao bio angažovan Vasilije Romanovič s obzirom da je poznato da je u Karlovačku mitropoliju iz Kijeva došao već kao formiran majstor.
Monumentalni ikonostas u unutrašnjosti je djelo zagrebačkih stolara, a ikone su oslikali srpski slikari Stevan Todorović i Živko Jugović. Ikonostas je nestao ili devastiran u Drugom svjetskom ratu, kao i veći dio ostale unutrašnje opreme. Crkva je 1991. zapaljena. Većina crkvenog inventara koja je nestala u periodu od 2003. do 2005. godine je djelimično obnovljena. (Istorija Eparhije pakračko-slavonske, Srpska enciklopedija).
Pripremio: Milan Pilipović
