Prvi gradiški ljekar, pominje se 1875. godine. Pominje ga francuski putopisac Šarl Irijart koji je putovao po BiH, a posjetio je i Berbir. On u svom djelu „Bosna i Hercegovina – putopis u vremenu Ustanka 1875.-1876. godine, između ostalog piše: „Ulazimo u predgrađe odvojeno od grada, gdje je smještena bolnica kojom rukovodi prijatelj mog saputnika… ulazimo u okrečenu kvadratnu zgradu. U prvoj prostoriji nas je dočekao mali, stari doktor sa naočarama, u evropskom odijelu, koji tečno govori turski. Kada se okrenuo meni, obrati mi se na francuskom. Ovaj doktor, koji je po narodnosti Mađar, dugo godina je u turskoj službi i dolazi iz unutrašnjosti Male Azije. Živio je u Sivosu, pa je pozvan da rukovodi bolnicom u Berbiru.
Zgrada o kojoj je riječ, prema pisanju profesora Cvjetka Bulovića, nalazi se na uzvišenom zemljištu, na ušću rijeke Vrbaške, koja se tada, tu ulijevala u Savu. Tu se i sada nalazi objekat zvani Sušara. Po kazivanju vremešnog Gradiščanina Muharema Ćerimovića, čije kazivanje je zapisao Bulović, stariji mještani, kao i djeca, zgradu su zvali špital (bolnica) a koju putopisac Ilijart pominje kao lijepo uređen unutrašnji prostor, sa niskim prozorima, do parketa.
Ove činjenice sigurno ukazuju na početke organizovanog zdravstva na području Gradiške.
Požar i piroman
Jedan događaj iz 1872. godine, ukazuje da Gradiška do tada, nije imala ljekara. Naime, te godine jedan piroman zapalio je kuću svom komšiji. To je primijetio drugi komšija koji je odmah pritekao u pomoć na gašenju požara. Kako je bila noć, plamen zapaljene kuće osvjetljavao je širi prostor.
Pomagač u gašenju požara primijetio je i prepoznao palikuću, a ovaj je, znajući da je prepoznat, potegao pištolj i ranio ga. U blizini događaja slučajno se našao mutesarif (načelnik Banjalučkog okruga) koji je obećao da će poslati doktora iz Banjaluke da pruži pomoć ranjeniku.
Ove činjenice ukazuju da do 1872. godine, na ovom području nije bilo školovanog ljekara.
Dolazak Austro-Ugarske
Godinu dana poslije dolaska Austro-ugarske u BiH, izvršen je popis stanovništva, u kome je navedeno da je u gradiškom kotaru tada radio ljekar. Tek na početku XX vijeka u Gradišci je počeo raditi prvi ljekar Gradiščanin, dr Jovan Malić.
Krajem XIX i početkom XX vijeka, na studije medicine, uglavnom u Beč i Prag, otišli su prvi student iz Bosanske Gradiške. Osim već pomenutog dr Malića, tim putem krenula je i Staka Čubrilović, prva žena ljekar u Bosni i Hercegovini, koja po završetku studija, nakratko odlazi u Kragujevac, a zatim u Sarajevo i tamo dugo radi kao ljekar. Pored navedenih, nešto kasnije medicinu je završio i dr Branko Čubrilović, koji je kao ljekar radio na kratko u Banjaluci, a zatim se profesionalno počeo baviti politikom.
Dr Jovan Malić odlikovan Ordenom jugoslovenske krune
Dr Jovan Malić rođen je 1869. u Bosanskoj Gradišci. Medicinske studije završio je 26. oktobra 1903. u Gracu. Bio je ljekar opšte prakse.
Još kao student bio je nacionalno-politički aktivan. Pripadao je grupi intelektualaca iz Bosne i Hercegovine koja je uputila tajni proglas vođama opozicije u borbi Srba za crkveno-školsku samoupravu i na više drugih adresa Bosne i Hercegovine, a koji su u proglasu pozivali da se pripremljena Uredba odbije. Za vrijeme Austrougarske i Kraljevine Jugoslavije radio je kao gradski ljekar (opštinski nadljekar) u Bosanskoj Gradišci.
Obavljao je mnoge odgovorne javne funkcije. Bio je revizor društva „Prosvjeta“(1905. –1906,), član direkcije Srpske dioničke štamparije u Sarajevu (oko 1912), potpredsjednik Nadzornog
odbora Srpskog kreditnog zavoda d. d. u Bosanskoj Gradišci, član Banskog sanitetskog savjeta u Banjaluci i jedan od osnivača Ljekarske komore Vrbaske banovine. Na osnivačkoj skupštini Komore 15. decembra 1929. izabran je u Disciplinski senat pri Ministarstvu socijalne politike i narodnog zdravlja Kraljevine Jugoslavije.
Kao član Narodne radikalne stranke bio je poslanički kandidat na izborima 1920. godine. Poslije 1931. bio je član Jugoslovenske nacionalne stranke, a zatim Jugoslovenske radikalne zajednice. Odlikovan je 6. septembra 1930. Ordenom Jugoslovenske krune IV reda.
Milan Pilipović
