Panel diskusija o stradanju srpske djece u nacističkim logorima u Norveškoj
Dokumentarno – igrani film „33 anđela“ i stradanje srpske djece u nacističkim logorima u Norveškoj za vrijeme Drugog svjetskog rata, bili su tema panel diskusije koja je održana večeras u Kulturnom centru Gradiška.
Branko Gajić jedan je od 33 „anđela“ o kojem govori istoimeni film koji se trenutno snima na lokaciji Gradiške, Dubice i Gradine. Ova potresna priča govori o stradanju srpske djece koja su tokom Drugog svjetskog rata iz logora „Jasenovac“ i „Staro sajmište“ poslata u logore u Norvešku. Najmlađi među njima imao je samo 10 godina.
Božidaru Gajiću Branko je bio stric. Imao je 16 godina kada je odveden u logor odakle je poslat za Norvešku.
„U Norveškoj je radio u neljudskim uslovima i dobio je upalu pluća. Pošto fašisti nisu htjeli da hrane i liječe takvog radnika, ugušili su ga. On je bio potpno nevina žrtva, samo zato jer je bio Srbin, pravoslavac“, rekao je Gajić.
Istraživanjima šta se dešavalo u logorima u Norveškoj istoričari su došli do podatka da je broj žrtava bio mnogo veći od 33.
Milka Kajganić, viktimolog iz Švajcarske istakla je da se na analizama spiskova radilo danonoćno. „Bila sam u Državnom arhivu Hrvatske i došli smo do podatka i brojke od 177 imena djece. Ta brojka nije konačna. Radimo dalje na uporedbi podataka iz ustaškog arhiva i Državnog arhiva Norveške“, rekla je Kajganić.
177 srpske djece iz svojih kuća u selima Potkozarja, Banije i Korduna sprovedeni su u ustaške logore na teritoriji NDH, a potom su sa porodicama sprovedeni u Norvešku kao robovi na gradnji puta ka granici sa Finskom.
Johanes Solberg, norveški teolog kaže da se filmom „33 anđela“ želi promijeniti mišljenje kod Norvežana da su u logorima bili komunistički partizani. „Kada pošaljete djecu da rade u logorima do smrti to nema nikakve veze sa vojnicima u uniformama“, naglasio je Solberg.
On je izrazio nadu da će ovaj posao koji oni sad rade samo potaći dalja istraživanja.
Snimanje filma od velikog je značaja kako za srpsku tako i za norvešku javnost. Jer i jedni i drugi zaslužuju znati pravi istinu.
Branko Dimović Dimevski, autor projekta i producent filma smatra da će dio nepravde biti ispravljen. Potomci logoraša osim učešća u filmu dali su izraditi veliki krst koji je osveštan i koji će 80 godina poslije Dugog svjetskog rata biti odnesen u Norvešku gdje će predstavljati dostojno obilježje stradalima.
U realizaciju projekta, dokumentarno –igranog filma „33 Anđela“ uključiće se i Zavičajni muzej Gradiška.
Bojan Vujčić, direktor Zavičajnog muzeja Gradiška rekao je da je Muzeju poznato ime Slavko Bakić iz Bistrice koji je preživio logor u Norveškoj gdje je pisao dnevnik koji je danas dio arhivske građe Muzeja i biće na raspolaganju ekipi filma.
Igrani kadrovi filma “33 anđela” snimaće se do 29. juna u Republici Srpskoj. Zatim potomci i filmska ekipa putuju u Poljsku i Norvešku gdje nastavljaju snimanje.
G.V.
